Wist jij dat er diverse bitloze systemen zijn waarmee je kan rijden? Wat voor jou en je paard het beste is blijft soms een kwestie van proberen. FRA heeft een mooi overzicht van hun diverse systemen en dat ingedeeld met nummers. Hoe hoger het nummer op hoe meer delen van het hoofd het inwerkt. In deze blog leg ik meer uit over wat welk systeem doet en hopelijk geeft je dat meer inzicht over wat het beste bij jou past.
1 Druk op de hals
Met druk op de hals wordt de rij ring of hals ring bedoeld. Dit is niet voor iedereen weggelegd maar met zeer subtiele hulpen kun je hiermee je paard sturen. Vooral je lichaamshulpen sturen het paard. Een halsring heeft een kern van ijzerkoord, hierdoor houdt deze een vaste vorm. Hoe verder je de neckrope of halsring richting het hoofd van je paard legt, hoe meer controle je over zijn hoofd hebt. Wanneer je deze verder naar achter legt, werk je meer in op de hals.
2 Druk op de neus directe teugelvoering, hackamore en bosal
Paarden reageren van nature reflexmatig op druk op hun neus, elk onbedorven paard zal luisteren naar een op de neus uitgeoefende hulp door druk. Deze hulp is al van oudsher bekend, een zeer bekende is de door Indianen al door de eeuwen heen gebruikte doorlopende stugge neusriem, bekend onder de naam Bosal.
De hackamore valt onder stysteem 2. De druk op de neus is variabel afhankelijk van de hackamore schaar die je gebruikt bij de hackamore variëren de lange en korte scharen en bij de sterwiel en bloem kun je variëren met de wieltjes. De hefboom zorgt er in ieder geval voor dat de teugeldruk 2 tot 4 keer zoveel doorkomt op de neus van het paard.
De hackamore kan een vrij scherp bitloos hoofdstel zijn vanwege de hefboomwerking van de scharen. Met name bij de hackamore is de juiste ligging van de neusriem essentieel. Een hackamore werkt met een hefboomwerking, dus teugels aannemen betekent versterkte inwerking op het hoofd. De mate van de hefboomwerking hangt af van de lengte van de scharen. Er zijn zowel korte als lange scharen; hoe langer de scharen, hoe scherper de inwerking. Met het aannemen van de teugels, kantelen de scharen en wordt er druk uitgeoefend op de neus, de kin en de atlas (achter de oren).
Omdat de bitloze hoofdstellen met hefboomwerking behoorlijk scherp inwerken zijn deze niet voor ieder paard geschikt. Bij sensitieve paarden kan er eventueel een bontje om de neusriem worden geschoven, zodat de inwerking iets minder scherp is.
Lees hier meer over de hackamore
3: druk op neus en wangen, directe teugelvoering, sidepull en touwhalster
Denk bij dit systeem aan de sidepull en een knoophalsters.
De sidepull neusriem is een eenvoudige optoming, het eindigt op beide wangen in een ring waaraan de kinriem en het bakstuk worden bevestigd. Aan een tweede ring op dezelfde plaats worden de teugels bevestigd hetgeen de teugelvoering verfijnt. Schuin verbindt een klein lederen riempje de neusriem nog eens extra met het bakstuk, dat houdt de neusriem netjes op zijn plaats en geeft de ruiter de mogelijkheid druk op de wang uit te oefenen.
Zoals bij alle bitloze optomingen geldt ook voor de sidepull en voor het knoophalster, dat de neusriem op het harde gedeelte van de neus moet liggen, ongeveer daar waar het neusbeen begint. De kinriem van de sidepull uitvoering mag gevoelsmatig ’te’ vast, maar beslist niet aangesnoerd zijn. Dit om verdraaiing van het hoofdstel te voorkomen.
Het woord sidepull betekend letterlijk : ’zijwaarts trekken’. Dat is precies wat deze optoming doet, het van de hals afbrengen van de hand heeft tot gevolg dat de combinatie van de verbinding van het bakstuk naar de neusriem via beide riempjes en ring druk uitoefent op de tegenovergestelde wang. Druk geven met de teugel (ophouding) geeft druk op de neus hetgeen resulteert in tempowisselingen en of halthouden.
De sidepull en de touwknoophalsters zijn door de directe inwerkingen heel goede eenvoudige optomingen voor zowel ruiter als paard. Ze worden in combinatie met licht teugelcontact gebruikt en zijn zeer geschikt voor gevoelige paarden. Daardoor leent de optoming zich ook in het bijzonder voor in te rijden jonge paarden en hoog in het bloed staande gevoelige dieren. De eenvoud van de optoming maakt deze ook geschikt voor de beginnende ruiter.
4: druk op neus en wangen, kingekruiste systeem
In dit systeem eindigt de neusriem aan beide zijden met een ring waaraan de bakstukken en de beide kinkruisriemen zijn bevestigd. Deze riemen vinden hun kruisgeleiding door een ring aan het einde van een kort stukje leder dat op zich dan weer aan de ringen van de neusriem is bevestigd. Gevolg is dat het kruislingse geheel wat lager hangt dan bij kaakgekruiste optomingen. Aan de uiteinden van de kruisriemen worden de teugels bevestigd.
Bij dit systeem ligt de neusriem op het harde gedeelte van de neus, ongeveer daar waar het neusbeen begint. De bijzondere bouw van deze hoofdstellen zorgen voor een goede en vaste ligging op het paardenhoofd zonder dat je iets behoeft vast te maken.
De kingekruiste riemen zorgen ervoor dat wanneer je links of rechts vraagt, het paard druk aan de andere kant op neus en wang krijgt en vervolgens de hand van de ruiter volgt; wendingen dus als gevolg van druk. Gelijktijdige druk aan beide teugels sluiten de neusriem en geven mogelijkheden tot halthouden of tempowisselingen. Het genoemde vragen van linker, rechter of beide teugels zal door de indirecte teugelvoering altijd een bepaalde mate van dosering in zich hebben. Dit heeft tot gevolg dat een gewenste wijziging en de mate van druk altijd in een vloeiend effect tot stand zal komen. Vanzelfsprekend worden teugelhulpen ondersteund met overige ondersteunende hulpen. De optoming wordt in combinatie met licht teugelcontact gebruikt en is zeer geschikt voor gevoelige paarden. Daardoor leent de optoming zich ook in het bijzonder voor in te rijden jonge paarden en hoog in het bloed staande gevoelige dieren.
5: druk op neus, nek èn wangen, kaakgekruist systeem
Het kaakgekruiste systeem is aan beide zijden even achter de bakstukken voorzien van een ring. Door deze ringen loopt een soepele lederen riem kruislings over de kin, via de kaken over de nek. Aan beide uiteinden van deze riem worden de gespen of clips van de teugeluiteinden bevestigd. Aan de linkerzijde van het hoofdstel vind je één gesp voor de bakstukafstelling en één gesp voor het verbinden van de kruislingse riemen. Ter bescherming van het nekgebied zijn beide riemen daar met een zachte padding onderlegd. De riemen dienen zodanig door de passanten van deze nekpadding verschoven te worden dat ze aan beide zijden gelijke lengte hebben. De gesp van de kinriem is de enige gesp die nodig is om het hoofdstel op het hoofd te fixeren.
Deze optoming ligt de neusriem op het harde gedeelte van de neus, ongeveer daar waar het neusbeen begint.
Bij de kruislingse teugelinwerking bouwt het vragen van de rechter teugel druk op tegen de linkerzijde van de onderwang (kaak), via het vragen van de linker teugel ontstaat druk op de rechterzijde van de onderwang (kaak) met als gevolg hulpen om wendingen in te zetten. Gelijke inwerking op beide teugels geeft druk op neus, nek en kaken over het gehele paardenhoofd, dit maakt het mogelijk de hulpen naar ophoudingen voor tempowisselingen of halthouden te maken. Ik heb gelezen dat het voor je paard voelt alsof je je armen om het hoofd doet met het idee van een knuffel.
De optoming leent zich tot het rijden van gevoelige en minder gevoelige paarden in alle disciplines. De fijn te doseren inwerkingen maken het met licht teugel contact zeker geschikt voor de dressuur en geven daarnaast extra mogelijkheden tot het rijden van minder gevoelige paarden.